هوراند یا منطقه حفاظت شده هوراند یکی از مناطق بکر و زیبا در بخش هوراند شهرستان اهر در استان آذربایجان شرقی است. منطقه هوراند شامل کوه های بلند و درختان گوناگون است که نگاه هر بیننده‌ای را مجذوب و حیران خویش می‌سازد.

موقعیت جغرافیایی هوراند E4737 طول شرقی و N3808 عرض شمالی قرار گرفته‌است و ارتفاع آن از ۱۰۲۴ متر است.

دارای وسعت ۴۵۰ هزار کیلومتر مربع است که از این میزان ۱۸۸ هزار هکتار آن پوشیده از جنگل است. از ۱۸۸ هزار هکتار جنگل، ۱۶۴ هزار هکتار آن جنگل‌های بکر قره داغ یا ارسباران شامل مناطق اهر ، هوراند، کلیبر و خدآفرین است. همچنین ۱۳ هکتار از جنگل‌های منطقه قره داغ یا ارسباران در بخش مرکزی اهر و بخش هوراند واقع شده‌است.

وجه تسمیه هوراند:

درمورد ریشه واژه هوراند عقاید مختلفی وجود دارد. گروهی آن را فارسی و گروهی نیز واژه‌ای ترکی می دانند. بسیاری از محققان نام های زیر را از یک ریشه می دانند: اهر – هوری بره – هووای – هوراند – هریس – هومای – هورمان – و …

برخی نام هوراند را برگرفته از نام قوم هوری می دانند، هوری‌ها یا خوری‌ها مردم باستانی آسیای صغیر و شرق و غرب میانرودان شمالی و سوریه بودند، که (تقریباً ۲۵۰۰ ق.م.) از کوه‌های جنوب دریای خزر به سرزمین بین هیتیان و آشور، شرق دجله و منطقه کوهسار زاگرس و از آنجا آن ها در مناطق بین‌النهرین شمالی و سوریه و حتی ساحل مدیترانه پخش شدند. برخی نیز معتقدند واژه هوراند، از واژه فارسی اهوراوند ساخته شده که در طول سالیان دراز به هوراند تبدیل شده‌است. گفته می‌شود که معنی واژهٔ اهوراوند، خدای زیبایی‌ها است که شاید به‌دلیل زیبایی کم‌نظیر این شهر، به این نام خوانده شده‌است.

زبان و فرهنگ:

زبان رایج اهالی این منطقه ترکی آذربایجانی بوده و در بعضی از نقاط لهجه‌های تاتی و هرزندی نیز وجود دارد. مذهب اهالی این شهرستان شیعه می‌باشد. بر خلاف آنچه به نظر می‌رسد مردم این شهر دارای سطح نسبی سواد بالایی هستند که نمونه آن دیپلمه بودن اکثریت قریب به اتفاق دختران شهر است، این شهر با دارا بودن دانشگاه رو به سوی توسعه علمی و فرهنگی نیز می‌رود.

آب و هوا:

آب و هوای منطقه هوراند معتدل کوهستانی است که در زمستان با یخبندان‌های کوتاه مدت و هوایی خنک و مطلوب و تابستانهایی نسبتا گرم و نسیمهای خنک و روح نواز همراه است.

پوشش گیاهی هوراند:

منطقه هوراند از لحظ پوشش گیاهی دارای گونه‌های مختلف گیاهی و درختی منحصر به فرد سرخدار، ممرز، بلوط ، فندق، گردو و سماق و … می باشد. سماق طبیعی و ناب روستاهای هوراند یکی از تولیدات مهم منطقه است. وجود ۱۳ هزار هکتار از جنگل های بکر ارسباران در این بخش و وجود مراتع و منابع طبیعی بالقوه و شناسایی بیش از یکهزار و ۳۰۰ گونه گیاهی نشان از اهمیت ویژه این منطقه دارد.

حیات وحش هوراند:

هوراند زیستگاه جانورانی است که گاهی از نظر تنوع در جهان بی نظیر می‌باشند . از جمله آن ها می توان به خرس قهوه‌ای، خوک وحشی، روباه، شغال، گرگ، سیاه گوش و…. ،و پرندگانی از قبیل کبک، کبک چیل، جی جاق، کلاغ نوک قرمز و پرندگان شکاری چون عقاب طلایی، شاهین و … اشاره کرد.

این منطقه به دلیل قرار گرفتن در موقعیت خاص جغرافیایی یکی از نقاط بکر و خوشایند برای شکارچیان و صیادان در فصل شکار است که باید این نکته را گفت که از عزیزان خواهش می کنیم با شکار این حیوانات، زیبایی ها را از طبیعت این منطقه و از چشم انداز نسل های آینده حذف نکنید.

اقتصاد هوراند:

به علت تنوع آب و هوا، حاصلخیزی خاک و وجود سنن کشاورزی در هوراند کشت غلات به صورت آبی و دیمی در کوهپایه‌های آن متداول است. محصول عمده ی این بخش، غلات، حبوبات، سیب زمینی، صیفی جات و تولید اقسام میوه‌است. از میوه‌های درختان جنگلی گردو،گیلاس، انار، توت نیز در سطح نسبتاً وسیعی بهره برداری می‌شود. کار ۸۰ درصد مردم هوراند کشاورزی، باغداری و دامپروری است. و ۲۰ درصد بقیه، به خصوص جوانان و کودکان، به قالیبافی در کارگاه ها می‌پردازند. از صنایع دستی این بخش می‌توان از اقسام بافتنی نظیر: گلیم، جاجیم، قالیچه و قالی نام برد. متأسفانه در سال های اخیر به دلیل عدم توجه و سرمایه گذاری به مسائل کشاورزی صنعتی و دامپروری مدرن و صنایع تبدیلی کشاورزی در منطقه، کشاورزی و دامپروری هوراند همچنان به شیوه سنتی اداره می‌شود و باعث کاهش بهره وری و عدم توان رقابت با صنایع بزرگتر شده و کشاورزان و دامپروران هوراند رو به سوی شهرهای بزرگتر نهاده و یا به مشاغل کاذب روی آورده‌اند.